Chim Khách và Quạ là truyện ngụ ngôn Việt Nam, cho thấy tốt hay xấu là do bản chất con người chứ không thể mượn vẻ bề ngoài mà tạo ra hoặc che đậy đi được.
1. Chim Khách báo tin vui và được Quạ đã hỏi săn đón
Chim Khách
[1] đến đậu ở cổng một nhà kia, kêu lên mấy tiếng. Chủ nhà nghe thấy, mừng rỡ bảo con:
– Này, Chim Khách kêu là nhà sắp có khách quý đấy! Con nên vào nhà kiếm chút gì đêm thưởng cho chim.
Người con vâng lời, vào nhà lấy một vốc thức ăn, thưởng cho Chim Khách.
Giữa lúc đó, một chú Quạ [2] chợt bay qua, thấy thế, vội sà xuống, hỏi săn hỏi đón [3]:
– Anh Khách ơi! Tại sao người ta cho anh ăn nhiều và ngon thế?
Chim Khách đáp:
– Có gì đâu, vừa rồi tôi báo tin mừng cho họ, nên họ thưởng cho tôi đấy!
Quạ ta càng ngạc nhiên, hỏi dồn:
– Được thưởng à? Thế anh làm cách nào để báo tin mừng cho họ?
Chim Khách nói:
– Tôi cứ việc đậu ở đầu nhà, đầu cổng, hoặc trước sân, kêu lên ba tiếng thật to, thế là họ khắc biết.
Quạ bảo:
– Ồ, tôi tưởng khó khăn như thế nào! Chứ đứng ở đầu nhà kêu lên ba tiếng thì tôi kêu còn to hơn anh nhiều.
2. Quạ bắt chước Chim Khách
Nói rồi, Quạ ta bay sang nhà bên cạnh, đậu ngay tren nóc nhà chính giữa, vươn cổ kêu lên ba tiếng thật to:
– Quạ…ạ! Quạ…ạ! Quạ…ạ!
Tiếng kêu vừa dứt, đã thấy chủ nhà hô hoán [4], xóm giềng vác sào, nhặt đá, đuổi đánh túi bụi. Quạ cố đem hết sức bình sinh [5] bay vút lên cao, lao thẳng ra cánh đồng, hút chết [6]!
Hôm sau, Quạ đến tìm Chim Khách, trách Chim Khách đã lừa mình.
Chim Khách bực mình nói:
– Tôi có xui anh làm như tôi đâu. Tôi kêu ba tiếng nhưng tiếng kêu của tôi sáng sủa, rảnh rang [7], người ta cho là báo tin vui, tin mừng. Còn bọn các anh, khi có người chết, có mồi béo bở thì kéo nhau kêu quang quác để kiếm chác, cho nên tiếng kêu của các anh, người ta cho là báo tin xấu, tin rủi [8]. Anh vì không tự hiểu mình nên đã chuốc vạ vào thân [9], sao lại còn đến trách tôi?
Truyện ngụ ngôn Chim Khách và Quạ
Theo Đinh Gia Khánh và Phạm Ngọc Hy
Tuyển tập Văn học dân gian – NXB Văn học -1977